Heel veel mensen vinden dat het ‘niet goed gaat met de wereld’. Zij zien de misère op internet en televisie en denken dat dat de wereld vertegenwoordigt. Het is zo vanzelfsprekend geworden tegenwoordig om het ‘somber in te zien' dat iemand die het wel positief inziet, zoals ik bijvoorbeeld, als een naïeve afwijking wordt beschouwd. Maar een positieve mening kan óók voortkomen uit zorgvuldig en intelligent denkwerk.
Dit jaar ben ik gestopt met het volgen van de headlines in het nieuws, omdat ik een patroon van herhalingen zie door de decennia heen dat mij vermoeit. Ik zie momenteel, met het Parijs-incident, de lamentaties en steunbetuigingen weer voorbij komen op Facebook en denk: ‘Daar gaan we weer!’
Het patroon ziet er naar mijn idee als volgt uit:
opbouw emoties:
- incident via diverse media waarnemen,
- boze en bange emoties ontwikkelen,
- meningen hebben in huiselijke kring,
- zoveel mogelijk video’s, quotes, headlines en cartoons verzamelen en ‘sharen’,
- meeleven met de slachtoffers,
- zondebok aanwijzen (meestal Amerika, Poetin of Islamieten. Liefst alledrie)
fase van bespotten:
- het land, cultuur en zijn gewoontes bespotten,
- betrokken Nederlandse ministers bespotten,
- betrokken commissies bespotten,
- militaire troepen bespotten,
- wereldleiders bespotten,
opbouw naar gevoel van machteloosheid:
- oranje-feestje om het een of ander. Meestal met volkse en intellectuele zanger samen op één podium,
- benoemen van het nationale eenheidsgevoel,
- nationale eenheidsgevoel bespotten,
- lachen om diverse grappenmakers op tv die alle bespottingen nog eens overdoen,
- Door de bomen het bos niet meer zien,
- depressieve conclusies trekken over Europa, Amerika, nationale leger, de VN, de NATO en vele internationale organisaties die zich onder de hand rot werken om de rommel weer op te ruimen.
Na dit moment treedt er vaak een fase in waarin op TV en internet als na een zware regenbui inzichtelijke en beschouwelijke programma’s uit hun holletjes komen. Historische en culturele standpunten krijgen meer ruimte en oplossingen worden gevonden in lange termijn strategie. Het is de tijd van de praatprogramma’s en documentaires. Dezelfde media die de zaak opklopten doen hier gek genoeg ook aan mee. Waarschijnlijk hebben ze verschillende kamertjes op zo’n redactie.
Maar op het moment dat het ‘collectief’ dreigt weer in zijn eigen energie te komen - volledig uit te ademen dus - en daarmee kracht kan ontwikkelen doet wederom diezelfde media, weer vanuit het eerste kamertje - hitsig verslag van een volgend incident. Dat wordt wederom groot gemaakt, waardoor het uitademen niet wordt afgemaakt en angstig inademen vroegtijdig weer begint. We komen dus nooit tot rust. En belangrijker, nooit in onze kracht.
Wel, daarom ben ik uit die keten gestapt. Niet dat ik nu in mijn kracht sta, want er zit ironie in dit stukje, maar ik moet zeggen dat veel mij bespaard blijft wat toch nergens toe leidt. Ik ben bijvoorbeeld de enige Nederlander die niet weet wat ISIS is (dat is echt waar). Ook weet ik niets van de Oekraïne af en gaat alles over Ebola aan mij voorbij. Want nogmaals, het zijn - hoe heftig dat laatste voorbeeld ook - patronen die steeds opduiken en weer ondergaan. Als er echt stront aan de knikker is hoor ik het wel. Wat ik bijvoorbeeld veel interessanter dan onthoofdingen vind is om het zelfbeeld en inzicht van moslims te zien veranderen door grotere internationale druk. Interessanter dan Poetin een 'dictator', een moslim een 'vrouwenhater' of Afrika 'hopeloos' te noemen, is het begrijpen dat verschillende culturen totaal verschillende behoeftes hebben waar ik met de aanhankelijkheid aan mijn eigen Westerse cultuur nooit bij kan komen. Zo geloof ik in Democratie, Mensenrechten en Scheiding van Kerk en Staat. Punt uit! Maar dat doet dus niet iedereen. Ik heb daarom dus geen gelijk. en dat is spannend.
Ik vraag me af of jij, die vindt dat het niet goed met de wereld gaat, wel eens nagaat waar jou mening vandaan komt. Want de voorbeelden die deze mening ondersteunen komen niet van jou eigen waarneming - tenzij je over super-powers beschikt en overal tegelijkertijd bent. De voorbeelden komen van verslagen van anderen, voor jou geselecteerd, van plekken waar jij dus nooit komt. Ze komen van journalisten en pers-bureaus, met machtsstructuren die jij en ik niet begrijpen. Van gebieden met geboden en verboden die jij niet kent. En elke keer dat ik, door mijn werk voor KLM, met mensen praat die er zelf vandaan komen is er elke keer weer die wat beschaamde stilte en de verwondering en soms ook kwaadheid dat zaken zo anders in het nieuws komen dan… wat deze mensen ter plekke zelf zien.
Ik breng dit wel eens vaker op tafel en krijg dan steevast de verdediging dat men zich wel degelijk een eigen oordeel vormt over het nieuws… hoor, Ingmar! Maar in die redenatie zit een contradictie. Het veronderstelt dat het eigen oordeel over aangereikt nieuws een bewijs is dat de eigen mening ook onafhankelijk is. Want dat veronderstelt het woordje ‘eigen’. Dat, met andere woorden, het eigen oordeel over ISIS, na zelfstandig onderzoek en lezen, betekent dat je onafhankelijk nadenkt. Maar dat is niet waar. Een eigen oordeel vormen over ISIS, of Rusland, is geen teken van onafhankelijk denken, maar van denken over een onderwerp dat voor jou is geselecteerd óm over na te denken. Je bent dus niet onafhankelijk. De planeet is supergroot en bestaat niet alleen uit een enkele mafkees in een woestijn, maar veel vaker uit mensen van goede wil. En terwijl wij, dat het een lieve lust is, Facebook zitten vol te typen met meningen en zitten te responderen op aangereikte hysterie, draait die grote, mooie planeet gewoon door en reiken elke dag veel meer mensen elkaar een hand dan dat ze elkaar op de grond duwen.
Die paar echte problemen in de wereld, die er werkelijk toe doen, hebben mensen nodig die hun energie daarop kunnen richten. Door volwaardig ademhalen. Niet door gehijg.
